نقاشی برای کودک باید یک فرایند لذت بخش باشد. نباید از روی اجبار و تکلیف مجبور شود زمان خودش را به نقاشی کردن اختصاص دهد. " خوب الان وسایلت را بیاور تا نقاشی کنیم"؛ این روش درست نیست. نقاشی در سنین پایین یک فعالیت ذوقی و بر پایه کشف و تجربه است.
اولین ارتباط کودک با مداد و درک اینکه این وسیله اثری را روی کاغذ، دیوار، چوب و ... ایجاد می کند برای کودکان بسیار هیجان آور و لذت بخش است. آنها دوست دارند همه جا خط بکشند روی برگه های یک کتاب، روی لباسها، روی زمین، زیر میزها و پایه صندلیها! اما چه می شود که برای برخی از کودکان، این کشف لذت بخش کم کم تبدیل به یک فعالیت عذاب آور میشود؟
جواب در یک جمله است : واکنش اشتباه بزرگترها!
در این مطلب اشتباهات رایج بزرگترها( به عنوان خانواده یا مربیان) درباره نقاشی کردن کودکان را شرح می دهم:
1- پیام اشتباه ندهید : آنجا نقاشی نکن! همه جا را خط خطی کردی!
خط خطی های کودکان برایشان خیلی با ارزش است! آنها احتمالا تصور می کنند که کار فوق العاده ای انجام می دهند و دوست دارند که از سمت والدین خود درک شده و مورد تشویق و حمایت قرار گیرند. اما در عوض با ناراحتی و نارضایتی والدینشان روبرو میشوند و پیام "تو بچه خوبی نیستی چون نقاشی می کنی" را دریافت می کنند.
توجه کنید که کودکان درست و غلط را نمیشناسند آنها در حال تجربه و کشف کردن هستند. آنها نمیفهمند که نقاشی کردن روی دیوار کار بدی است. بنابراین وقتی شما با ناراحتی به او می گویید چرا روی دیوار خط خطی کرده ای؟ او تصور می کند که خط خطی کردن کار اشتباهی بوده است و در صورت تکرار این رفتار شما موفق می شوید به طور کل او را از خط خطی کردن منصرف کنید. اما هشیار باشید که این رفتار باعث می شود ارتباط فرزندتان با نقاشی قطع شود.
اما راهکار چیست؟ ما نمی خواهیم که همه وسیله ها و زمین و دیوارهای خانه پر از آثار هنری فرزندمان شود، مخصوصا اگر اجاره نشین باشیم. از طرفی می خواهیم که فرزندمان تجربه خود را ادامه دهد و مهارت نقاشی او مرحله به مرحله افزایش پیدا کند. شما باید به تأثیر نقاشی در رشد کودک توجه کنید و از روش های پیشنهادی زیر برای مدیریت شرایط استفاده نمایید:
- آرام آرام با زبان کودکی به او نشان دهید که برای نقاشی کردن باید جای خاصی را انتخاب کند. می توانید دیوارهای اتاقش را کاغذ بزرگ بچسبانید و به او بگویید که اینجا محل نقاشی اوست و هر بار که او در جای مشخص شده نقاشی کرد او را تشویق کنید. چون در سنین پایین تر بچه ها از آرنج خود استفاده میکنند بهتر است سطح نقاشی آنها بزرگ باشد. اگر فرزندتان علاقه به نقاشی به زیر میز یا صندلی دارد یک میز یا صندلی خاص را به او اختصاص دهید. شما باید با زبان نرم مرزبندی ها و قوانین خانه را برایش مشخص کنید. حتما از قصه های کودکانه برای آموزش نقاشی در جاهای مشخص استفاده کنید. تاثیر آموزشی قصه ها برای کودکان بسیار بیشتر است.
- اگر امکانش را دارید می توانید با استفاده از ماژیک های حلال در آب به او اجازه دهید روی کاشی های حمام نقاشی بکشد. می توانید از رنگ های انگشتی هم استفاده نمایید.
- کمی صبوری کنید اگر می خواهید فرزندتان ارتباط خوبی با نقاشی پیدا کند دردسرها و کثیف کاری هایش را سرزنش نکنید. همیشه یادتان باشد برخورد شما خیلی مهم است.
2- نقاشی را جدی نکنید
نقاشی برای کودک باید یک فرایند لذت بخش باشد. نباید از روی اجبار و تکلیف مجبور شود زمان خودش را به نقاشی کردن اختصاص دهد. " خوب الان وسایلت را بیاور تا نقاشی کنیم"؛ این روش درست نیست. نقاشی در سنین پایین یک فعالیت ذوقی و بر پایه کشف و تجربه است. کودکان کم سن تمرکز کمتری دارند و نمیتوانند مدت زمان زیادی را روی یک نقاشی کار کنند. آنها با فلمو رنگ می گذارند، با کمک انگشت صفحه را نقطه نقطه می کنند، با پاستل روغنی خط های مختلف میکشند و ناگهان می گویند " نقاشی ام تمام شد!" از نظر شما شاید نتیجه کار اصلا جالب نباشد اما اگر در این مرحله واکنش نامناسبی نشان دهید و عبارات شفاهی نا امیدکننده ای مثل "این که کشیدی شبیه هیچی نیست"، "خوب نشده، یک بار دیگر بکش"، "تا نقاشی خوبی نکشی اجازه نداری بازی کنی" استفاده کنید یا حتی از طریق حالت صورت و زبان بدنتان بازخورد نامناسب و انتقادی یا سرزنشگر نشان دهید، ذوق او را در نطفه کور کرده اید.
به جای این از او درباره نقاشی اش سوال کنید و مطمئن شوید که با ذوق و شوق به توضیحات او درباره چیزهایی که کشیده گوش می دهید. میتوانید همیشه آخرین نقاشی او را روی درب یخچال بچسبانید و به او بگویید : "دوست دارم همیشه نقاشی ات جلوی چشمم باشد!" اینطوری او می فهمد که فعالیت او برای شما بسیار با ارزش است.
متاسفانه برخی از والدین مخصوصا کسانی که خودشان نقاشی خوبی ندارند با اصرار و عجله و از روش های نادرست سعی می کنند که فرزندشان را هر طور که شده نقاش کنند! اما نمیدانند که این رفتار احتمال زیاد نتیحه عکس خواهد داد.
لطفا توجه کنید که هدف از نقاشی کردن یا آموزش نقاشی به کودکان این نیست که آنها تبدیل به یک هنرمند منحصر به فرد یا نقاش نابغه شوند، بلکه در مرحله اول هدف از نقاشی کردن، توسعه مهارت های فردی و توانمندسازی قابلیت های مغزی او در رشد است. تاثیر نقاشی بر کودکان امری فراتر از خلق آثار هنری است.
3- نقاشی کودک را مقایسه نکنید
یکی از اشتباهات شایع والدین و مربیان مقایسه نحوه کار یا نتیجه نهایی نقاشی کودکان با یکدیگر یا با یک بزرگسال است. این مقایسه لازم نیست که حتما شفاهی باشد مثل اینکه بگویید: "نقاشی پسرخاله ات از تو بهتر است" بلکه واکنش شما به نقاشی یک بچه و دیگر بچه ها می تواند نشان دهد که نقاشی او از دیگری بهتر یا بدتر است. وقتی مربی نقاشی یک هنرجو را بسیار تشویق می کند و به دیگری می گوید :"تو هم خوب کشیدی" کودک به سرعت میفهمد که نقاشی او به قدر کافی خوب نبوده است. هنر او قضاوت شده و او احساس ناتوانی می کند. ممکن است هربار بخواهد بهترین نقاشی را بکشد برای همین استرس زیادی به خودش وارد می کند. او هنگام نقاشی یا بعد از اتمام کار ممکن است به شدت گریه کند چون قبل از هرکس دیگری خودش را قضاوت کرده است.
گاهی اوقات در کلاس ها کودکان مورد تمسخر همکلاسی های خود قرار می گیرند که مدیریت شرایط به مربی بستگی دارد. اگر کودک دایم بترسد که نتیجه کارش مسخره خواهد شد به جای لذت بردن فشار عاطفی زیادی را تحمل خواهد کرد. ( این اتفاق ممکن است در خانه بین اعضای خانواده یا خویشندان هم بیافتد)
گاهی اوقات والدین با نیت آموزشی فرزندشان را مجبور میکنند که شکل درست یک چیز را بکشند. برای او می کشند و می گویند اینطور بکش. مسلما کودک نمی تواند به خوبی والدین خود بکشد، دستان او کوچک و لرزان است و مهارت کافی ندارد. بنابراین وقتی نتیجه کارش را با نقاشی والدینش مقایسه می کند، دچار قضاوت شده و باور می کند که نقاشی اش به قدر کافی خوب نیست در نتیجه ممکن است از باور ناتوانی خود به گریه بیافتد.
4- در نقاشی بچه ها دست نبرید و اصلاح نکنید
هرگز و هرگز در نقاشی کودک چیزی را اضافه یا اصلاح نکنید. این موضوع نه تنها ممکن است او را به گریه بیاندازد بلکه ممکن است باعث شود نقاشی اش را نصفه رها کند یا آن را پاره کرده و به دور اندازد!
توصیه می کنم که بگذارید فرزندتان در فرایند خلق اثرش آزاد و بدون قید باشد، اما اگر زمانی لازم دیدید خطی در نقاشی او اضافه کنید حتما از او اجازه بگیرید و به او بگویید می خواهید دقیقا چکار کنید و چرا!
راهکارهای تشویقی پیشنهادی
1-خودتان زمانی را به نقاشی کردن بپردازید!
وقتی فرزند شما ببیند که شما نقاشی میکنید و زمانی را به این فعالیت هنری اختصاص میدهید، احتمال بسیار زیاد او نیز در کنار شما نشسته و نقاشی خواهد کرد.
2-با هم خوب دیدن را به طور عملی تمرین کنید
از هر فرصتی برای خوب دیدن استفاده کنید. در هر مکان فرزندتان را مشتاق کنید که جزییات را ببنید و توجه او را به اطرافش جلب کنید. همینطور میتوانید کتاب هایی پر از نقاشی و آثار نقاشان دنیا ببینید و با هم به نمایشگاه نقاشی بروید.
نکته خیلی مهم: کودکان را به اندازه و درست تشویق کنید
همانطور که تشویق کم و سرزنش و ایرادگیری از نقاشی فرزندان آسیب زننده است، تشوی افراطی و زیاد هم مخرب است، یکی از آسیب های تشویق زیاد ایجاد باور "من که نقاشی ام خوب است!" در کودک است. این باور باعث میشود کودک به دنبال یادگیری و تمرین بیشتر نرود و آموزشپذیری او نسبت به سنش کاهش یابد.
برای تشویق می توانید به جای اینکه به طور کلی بگویید " چه نقاشی قشنگی" یا "چقدر خوب نقاشی میکشی" به جزییات نقاشی او توجه کنید" این قسمت را چه خوب رنگ کردی" " این دایره را چه خوب کشیدی" " چقدر خوب فضای نقاشی ات را پر کرده ای" و ....
حتما بخوانید:
پکیج آموزش نقاشی مقدماتی اختصاصی برای کودکان
ثبت نام رایگان در دوره نقاشی با پاستل روغنی
